Trzeci zjazd rodzinny Chełmickich miał się odbyć na ziemi dobrzyńskiej. Ale stanie się tak dopiero za pięć lat.

         Korzenie rodziny Chełmickich związane są z historią ziemi dobrzyńskiej. - W moim przypadku zarówno ze strony dziadka i babci. Dziadowie babci z domu Kowalewskiej, herbu Dołęga, byli związani z Osiekiem nad Wisłą - mówi Ludwik Wacław Chełmicki z Warszawy, koordynator rodzinnego spotkania.
         - Marzeniem moim było zorganizowanie tej imprezy w Dobrzyniu nad Wisłą, tymbardziej, że ten rok jest szczególny. Obchodzimy bowiem sześćsetlecie obrony Dobrzynia oraz stulecie pierwszego zjazdu rodzinnego, który odbył się w hotelu "Bristol" w Warszawie, w roku 1909 - przyznaje pan Ludwik. - Niestety, nie udało się znaleźć, ani w Dobrzyniu, ani w najbliższych okolicach, odpowiedniego miejsca. W rozmowie z panem Ryszardem Bartoszewskim, wiceburmistrzem Dobrzynia uzgodniliśmy, że za pięć lat, dołożymy starań i zjazd naszej rodziny będzie zorganizowany w tak bliskiej nam miejscowości.
           W tej sytuacji wybór miejsca na zorganizowanie konferencji rodzinnej padł na Zakrzewo koło Gniezna. Jest to jedna z nielicznych ocalałych rezydencji, będąca obecnie własnością banku WBK BZ. Jaka jest jej historia ? Jak zapisano w rodzinnych annałach, miecznik Jakób Chełmicki, syn Franciszka, łowczego rypińskiego, przekazał swoje majętności na ziemi dobrzyńskiej braciom. Sam przeniósł się do majątku w Wielkopolsce. Z kolei wnuk Jakóba, Wojciech, zakupił Zakrzewo wraz z pałacem od hrabiego Węsierskiego. Ostatnim właścicielem i zarządzającym majątkiem do wybuchu wojny w 1939 roku był Stanisław Chełmicki.
         W styczniu tego roku zapadła ostateczna decyzja o terminie i miejscu organizacji zjazdu. Odbędzie się on w Zakrzewie w dniach 18-20 września. Jak do tej pory udział w zjeździe zadeklarowało ponad 40 członków rodu. - Wśród nich są krewniacy z Warszawy, Krakowa, Katowic, Poznania, Sosnowca, Wrocławia, Grodziska Mazowieckiego oraz Łodzi, jedna osoba z Argentyny i sześć ze Stanów Zjednoczonych - mówi Ludwik W. Chełmicki.
         Motto rodzinnego spotkania brzmi: "Razem możemy zrealizować wiele projektów związanych z historią i przyszłością naszej Rodziny". W programie m.in. wycieczka do Lednogóry i Żydowa.
         - W Lednogórze w Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy będziemy mogli wrócić do przeszłości i zbliżyć się do korzeni naszej państwowości, religii i kultury. W czasie wycieczki zatrzymamy się w Żydowie. Majątek ten należał do Chełmickich. Ostatnim właścicielem Żydowa był Leon Chełmicki Tyszkiewicz - mówi Ludwik W. Chełmicki. Będzie także bal, wycieczka do Gniezna, udział w Mszy Świętej w Katedrze Wniebowzięcia NMP na Wzgórzu Lecha. Uczestnicy zjazdu planują powołać stowarzyszenie pod nazwą Związek Rodziny Chełmickich Herbu Nałęcz. Informacje także na stronie www.chelmicki.org.pl

RENATA KUDEL          

Początek

          Wśród licznych rodów szlacheckich pieczętujących się słynnymi herbami, ród Nałęczów jest jednym z najstarszych.
          Jan Długosz w dziele "Znaki, czyli herby Króla i Królestwa Polskiego" opisując 71 najstarszych herbów polskich mówi: "Nałęcz - Ród wywodzący się z plemienia polskiego o czym świadczy też sama nazwa Nałęcz, oznacza po polsku zawój, znamię owo bowiem - wydaje się - utworzone zostało na wzór zawoju".
          Według tradycji, opisanej przez Kaspra Niesieckiego w Herbarzu (t. III, s. 201): "Mieczysław z monarchów polskich pierwszy chrześcijanin, chcąc żeby i poddani tegoż Boga, którego i on za Pana czcił, jednych postrachem drugich dobroczynnością do wiary i uznania tegoż Boga nęcił, jakoż gdy Gniewomir książę na Człopi (dzisiaj na południe od Piły) przez chrzest święty odrodził się niebu, Mieczysław tym ucieszony chrzestną chustkę z głowy zdjąwszy na herb mu ją nadał."
          Rok zatem 966 jest początkiem historycznym pojawienia się Nałęczów, których przeszłości należałoby szukać w legendarnych czasach Popielidów. Zdzisław A. Rajewski w rozprawie "Biskupin, gród prasłowiański" pisze: "(...) w początkach wieku VII powstaje na półwyspie duża osada, a obok niej niewielki gród obronny. Trwa to aż do wieku XI włącznie. Ślady tej osady zachowały się w postaci czarnej warstwy kulturowej, zawierające paleniska z kamieni i dużo przedmiotów z metalu, rogu, kości, gliny oraz ułamków naczyń i kości zwierzęcych. Z budowli drewnianych zostały nikłe resztki. Jest to gród i podgrodzie Polan, pochodzące z okresu ustroju grodowego - z okresu już wczesnodziejowego. Dużo przemawia za tym, że gród ten wzniósł rod Nałęczów, do którego te ziemie ongiś należały".
          Badania te, odkrytego w tym wieku osiedla z VII w. wyjaśniają w pewnej mierze znajdujące się w herbarzach hasła Nałęcz, Pomłość, Jezioro.
          W Europie Zachodniej herby pojawiają się na przełomie XI i XII wieku głównie jako znaki odróżniające rycerzy na polu bitwy. W Polsce, gdy zaczęły powstawać rody rody rycerskie celem wspólnej obrony i wzajemnej pomocy, zaczęto przyjmować znaki rodowe to jest herby, dla odróżnienia poszczególnych rodów. Początkowo pierwsze znaki godła o prymitywnym  przeważnie rysunku, znajdowały się na tarczach rycerzy, na hełmie zaś nad tarczą umieszczano tak zwany klejnot, którym pieczętowały się rodziny. W Polsce było inaczej niż na zachodzie Europy, u nas wspólny herb posiadała nie jedna rodzina, a cały ród. W związku z tym cała polska szlachta XII-XV wieku posługiwała się około 150 herbami (Długosz opisuje jedynie 71) gdy szlachta zachodniej Europy kilkoma tysiącami.
          Współklejnotników, albo tak zwanych stryjców herbowych obowiązywała więź i solidarność rodowa. Sędziwój z Ostroroga herbu Nałęcz, wojewoda poznański czynił wszystko, aby uwolnić z niewoli brandenburskiej Jana z Czarnkowa h. Nałęcz chociaż rodziny te oddzieliły się już w XIII wieku.
          Powinność rycerska była głównym celem ówczesnej szlachty, a więc i Nałęczów. Wśród wielu rycerskich czynów wymienić należy bitwę pod Płowcami w dniu 27 września 1331 r., w której to Wincenty z Szamotuł herbu Nałęcz wojewoda poznański, wraz ze swymi współklejnotnikami uderzywszy na Krzyżaków dokonał wśród nich strasznego spustoszenia przyczynając się do świetnego zwycięstwa Władysława Łokietka, zmazując tym swe dawne winy.
          W wiekopomnej zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem w dniu 15 lipca 1410 r. Nałęczowie wystawili dwie chorągwie: 28. chorągiew pod wodzą Sędziwoja Nałęcza z Ostroroga i 41. chorągiew Dobrogosta Nałęcza z Szamotuł. W potrzebie grunwaldzkiej uczestniczyło 51 chorągwi, w tym 25 ziemskich i wojewódzkich i 26 rodowych.
          Dalsze wieki wypełnione są również wieloma słynnymi postaciami z rodu Nałęczów. W czasie krótkotrwałych pokoi, jak cały niemal stan szlachecki również i ród Nałęczów zajmował się uprawą roli.
          Wacław Potocki w swoim wierszowanym herbarzu pisze:

"Z ziemienów się żołnierze rodzą, wojna stanie  Z żołnierzów zaś do roli wracają ziemianie"

          Osiadłszy na roli Nałęczowie działali aktywnie w sejmikach ziemskich i sejmach walnych. W pamiętnym Sejmie Czteroletnim piętnastu posłów jest herbu Nałęcz, a marszałkiem, pod którego laską uchwalono 3 maja 1791 r. Konstytucję jest Stanisław Nałęcz-Małachowski. Król Stanisław August powtarzał słowa przysięgi położywszy rękę na Ewangelii trzymanej przez senatora biskupa smoleńskiego Tymoteusza Nałęcz-Gorzeńskiego, późniejszego arcybiskupa gnieźnieńskiego. Był to pierwszy w dziejach akt, w którym stan panujący w narodzie, nie zmuszony siłą wyrzekł się dobrowolnie swych przywilejów.
          Wielu Nałęczów piastowało godności biskupów, a arcybiskupami gnieźnieńskimi byli: